Aracın Çekişi Neden Düşer? Supap Ayarı Bozuksa Nasıl Anlaşılır?

Motorun çekişinin düşmesinin 3 temel sebebi; ateşleme sistemi, elektronik donanım (sensör) arızası veya motor mekaniği arızasıdır.  

Aracın Çekişi Neden Düşer? Supap Ayarı Bozuksa Nasıl Anlaşılır?

Ateşleme Sistemi Arızası: Benzinli motor arızası söz konusu olduğunda ilk şüphelenilmesi gereken kısım ateşleme sistemidir, ateşleme bobini (veya bobinleri) sağlam olmalı, buji kabloları ve bujiler sağlıklı durumda olmalıdır. Bujilerin tırnak aralığı aracın katalog değerinde ve birbirine eşit olmalıdır. Ateşleme sistemi arızası, yanmanın kalitesini düşürdüğü için motorun çekişini düşürürken, yakıt tüketimini aşırı arttırır. Rölantide düzensizlik (dalgalanma görülebilir).

Ateşleme sistemi açısından: (Bkz: Düzensiz Rölanti-Vuruntulu Çalışma-Düşük Çekiş)

Sensör Arızası: Sensör arızası şüphesi için, en kesin teşhis yöntemi aracın yetkili serviste bilgisayara (diyagnosik test  cihazına) bağlanmasıdır. Böylece yanlış teşhis ve gereksiz masraftan kaçınılmış olur. Sensör arızası teşhis edilmişse ilgili sensörün değiştirilmesi gerekir.

(Bkz: Araçtaki Tüm Sensörler)

(Bkz: Sensörler Açısından Motor Arızası)

İlk yapılması gereken işlem: arıza hafızasını kontrol ettirmektir.

Motor Mekaniği Arızası: Supap sistemi arızası; supap ayarının bozulması, supapların erimesi, silindir kapak contasının yanması-bozulması (buradan kompresyon kaçağına sebep olabilir), araç turboluysa turbo şarj arızası, segmanların aşınması (özellikle kilometresi ilerlemiş araçlarda segmanların aşınması da kompresyon kaçağına sebep olabilir), silindir kapak contasının yanması-kaçırması.

(Bkz: Kompresyon Kaçağı)

Bu yazıda supap ayarının bozuk olması durumu incelenecektir. 

Supap Ayarı Neden Yapılır?

Motorda çekişin düşmesinin yaygın sebeplerinden biri de supap arızasıdır. Supaplar erimiş veya supap ayarı bozulmuş olabilir. Özellikle lpg li araçlarda supap erimesi veya supap ayarının bozulması sık görülen bir durumdur. Lpg'li araçlar için 30.000 - 50.000 kilometrede bir supap ayarı önerilir.

Supaplar eridiğinde, silindirde kompresyon kaçağı meydana gelir çünkü basınçlı hava buradan dışarı kaçar. Çekiş düşer, hızlanmada kesiklik yaşanır, rölanti bozulur (stop bile edebilir), yakıt aşırı artar. 

Supap ayarının bozulması ise daha iyimser bir arızadır, supap erimesine göre. Supap ayarının bozulmasıyla, külbütör kolunun (piyanonun) supap kafasına basma zamanlaması ve miktarı bozulur,

Ateşleme sistemi iyi durumda, motorda sensör arızası yok (örneğin hararet sensörü, maf sensörü arızası vb.), çekiş düşüklüğü motor hem benzindeyken hem gazdayken (lpg) meydana geliyorsa; supaplara yönelebilir.

Arıza sadece lpg'deyken meydana geliyor, benzindeyken normale dönüyorsa; lpg sistemi kontrol ettirilmeli. Veya tam tersi: lpg'deyken normal, benzindeyken anormalse benzin sistemi (pompa, enjektörler, filtre vb.) kontrol ettirilmeli.

Supap Ayarı Bozuksa Nasıl Anlaşılır ?

*Motor kompresyon kaçırır, 

*Çekiş düşer, 

*Motor soğukken çekiş iyice düşer (özellikle sabahları), 

*Rölanti bozulur, bazen stop etme sorunu görülebilir,

*Motor titreşimli - sarsıntılı çalışır,

*Supap vurma sesi duyulabilir

*Yakıt tüketimi artar,

*Egzozdan aşırı duman (beyaz) atabilir, 

*Soğuk ilk çalıştırmada çiğ benzin kokusu gelebilir.

Supap ayarının bozulmuş olduğu, özellikle soğuk motorda daha net belirgindir çünkü motor soğukken bu boşluk miktarı daha da artar, metaller ısınınca genleşir ve bu boşluk kısmen azalabilir. Bu sebeple özellikle motor soğukken aracın yokuş çıkmaması, rampada bayılması gözlenebilir. Motor ısındığındaysa, çekiş bir miktar artabilir veya soğukken çıkılamayan yokuş artık çıkılabilir. Motorda eğer supap erimesi meydana gelmişse, motor soğukken de sıcakken de çekiş düşük olacaktır, hızlanmada kesiklik, tekleme vb. görülecektir.

Motorun bu düzensiz çalışması genelde motor arıza lambasını yakacaktır. Motor arıza lambasının yanıp söndüğü görülebilir, bazen motorun gaz pedalına tepki vermediği görülebilir, bu sırada motor arıza moduna geçmiştir devrin yükselmesine izin vermez, motoru stop edip tekrar çalıştırınca tekrar normale! (arızalı da olsa) dönebilir.

Supap ayarı bozulduğunda P0300 hata kodu test cihazında görülebilir, açıklaması motorun kompresyon kaçırmasıdır. Ayrıca düzensin çalışan motorun egzoz emisyonları da artacağından, katalitik konvertör çalışma hatası da alınabilir çünkü egzoda o kadar çok CO ve HC emisyonu vardır ki, katalitik konvertör yeterince temizleme yapamaz. Motorun çalışmasındaki arıza durumu çok ciddiyse, katalitik konvertörün kirlenip-tıkanması-bozulması ihtimali doğabilir.

Supap Ayarını Kim Yapar ?

Motorun supap sisteminde, supap boşlukları çok hassas olarak belirlenmiştir, egzoz ve emme supaplarının boşluk miktarı farklıdır. Supap boşlukları mutlaka aracın-motorun katalog değerlerine uygun olarak yaptırılması gerekir. Bu sebeple ayarı yapacak ustanın niteliği ve bu ayar değerlerini bilmesi çok çok önemlidir.

Supap Ayarı Yapılmazsa Ne Olur ?

Bozuk supap ayarıyla aracı kullanmak, motora zarar verir ve daha büyük arızaların oluşmasına sebep olabilir, bu durum ise masrafı daha da arttıracaktır. Ayrıca bozuk supap ayarı yakıt tüketimini arttıracağından, yakıta fazladan para vermek yerine supap ayarı yaptırmak mantıklı olacaktır.

(Bkz: Tüm Oto Arızaları)