Fren Sistemi Arızaları Belirtileri ve Çözümleri

(Fren sistemi parçaları)

Frenler Tutmuyor

Hidrolik frenlerin tutmamasının veya az tutmalarının genel sebepleri şunlardır;

*Hidrolik sistemde yağ kaçağı var, (kaliper pistonunda, fren merkez silindirinde, tekerlek fren  silindirinde (kampanalıysa), fren hidrolik hortum-boru-rekorlarında),

*Fren hidrolik sistemi hava yapmış,

*Fren servosu (hidrovak arızalı)

*Kampanalı frende pabuç ve balata düzgün takılmamış,

*Balatalar bitmiş veya yağlanmış, veya bitmemesine rağmen yüksek sıcaklıktan camlaşmış

*Fren diski konikleşmiş, bombeli hale gelmiş veya kampana yuvarlaklığını kaybetmiş, eğilmiş.

Frenlerin Hava Yapması

Fren hidrolik sisteminde, hidrolik yağ dolaşır ve frenleme kuvvetinin oluşması için basıncı oluşturur ve iletir. Sıvılar sıkıştırılamaz ve üzerlerine etkiyen kuvveti aynen iletir, bu prensip fren sisteminde etkin olarak kullanılmaktadır. Hava ise sıkıştırılabilir, yani  kuvvet etkidiğinde, kuvveti iletmek yerine esneyerek üzerine alır, bu durumda fren pedalına basılsa bile, bu hareket tekerleklerdeki fren mekanizmalarına iletilemez. Bu durumda frenler tutmaz veya çok az tutar, fren pedalı oldukça yumuşar. Bu sebeplerle hidrolik fren sisteminde hava oluşması istenmez.

Fren sisteminde hava oluşmasının sebepleri;

*Fren hidrolik yağı seviyesinin çok düşük olması sonucu, fren merkez silindirinden sisteme hava girmesi,

*Fren hidrolik yağı rezervuar deposunun kapağındaki havalandırma deliğinin tıkanmış olması,

*Fren merkez silindiri içindeki piston keçelerinden veya tekerlek fren silindirindeki piston keçelerinden sızıntı meydana gelmesi, bununla beraber düşen basınç sonucu hidrolik sisteme hava girmesi,

*Kalitesiz veya yanlış fren hidrolik yağı kullanımı sonucu, yağın kaynama-buharlaşma yapması ve sistemde hava oluşturması.

Fren sisteminde hava oluşması durumunda sistemin hava alınmalıdır, fren hidrolik yağı tekrar tamamlanmalıdır, varsa hava almaya neden olan arıza giderilmelidir.

(Diskli ve Kampanalı Fren Sistemi Parçaları)

Frenler Bırakmıyor (Fren Basılı Kalıyor)

Fren pedalı bırakıldığında, hidrolik sistemdeki basınçlı hidrolik yağ, fren yağı deposuna geri gelmeli ve hattaki basınç düşmelidir, böylece balataları disklere iten kuvvet ortadan kalkmış olacaktır. Bu olmuyorsa, frenleme devam edecektir. 

Fren pedalından ayak çekilmesine rağmen, aracın fren yapmaya devam etmesi, aracı serbest bırakmaması durumunun sebepleri şunlardır:

*Fren ana merkez silindirindeki tanzim (geri dönüş deliğinin) tıkanması, (bu keçelerin bozulmasından kaynaklanabilir), sistemde sürekli yüksek basınç kalmasına ve frenin boşalmasını engellemeye sebep olabilir. Fren ana merkezi değiştirilmelidir.

*Fren servosunun (hidrovak) arızalanmış olması,

*Diskli frenlerde, kaliper pistonunun sıkışık kalması,

*Kaliper piston keçesinin bozulması (esnemez duruma gelmesi) ve pistonu geriye çekememesi,

*Sürücünün sürekli ayağını fren pedalı üzerinde tutması,

 

(Fren ana merkez silindiri ve fren servosu - hidrovak)

Frene Basınca Araç Bir Tarafa Çekiyor (Sağa-Sola)

Fren kuvvetinin her tekerlekte eşit şekilde oluşmaması sebebiyle, araç, fren kuvvetinin fazla olduğu teker tarafına çekme yapar.

Frene basınca aracın çekme yapmasının sebepleri şunlardır;

*Aracın çektiği tarafın diğer tarafındaki tekerin balataları yağlanmış-ıslanmış olabilir, ıslanmışsa kendiliğinden kurur ve sorun geçer, yağlanmışsa temizlemek veya değiştirmek gerekir, yağlanmamın sebebi araştırılıp kaynağı kesilir,

*Lastik basınçları eşit değildir,

*Diskli frense; kaliper pistonundan,

kampanalı frense tekerlek fren silindirinden hidrolik yağ kaçağı olabilir, bu durumda yeterli hidrolik basınç ve fren kuvveti oluşmaz o tekerlek için,

*Fren hortum-borularında ezilme vb. sonucu tıkanıklık olması,

*İki tekerde kullanılan balataların farklı türde-özellikte olması (sürtünme katsayıları farklıdır),

*Aracın ön düzen ayarının bozuk olması (rot ayarı vb.),

*Balataların yağlanması sebebiyle çekme meydana geliyorsa, aks keçelerinden yağ kaçağı olup olmadığına bakılmalı, diferansiyelden bir yağ kaçağı var mı diye bakılmalıdır.

Fren Kapma Yapıyor (Frene Basınca Aniden Tutuyor)

Fren pedalının çok hassaslaşıp çok az frene basıldığında bile kapma yapması ve aracı aniden durdurması arızasının olası sebepleri şunlardır:

*Fren servosu (hidrovak) arızalı olabilir, (servonun içerisindeki hava geçiş valfleri ve yaylar bozulmuş olabilir),

*Fren servosu ile fren pedalı arasındaki boşluk ayarı bozulmuştur,

*Kampana ve fren diskinin çizilmiş, eğilmiş olması, pürüzlü bir yüzeye dönüşmesi,

*Fren hidrolik yağı, balatalara sızmış olabilir, (böyleyse sızıntı; fren hortumundan, kaliper pistonundan, tekerlek fren silindirinden olabilir, değiştirilmesi gerekir), balataların da değiştirilmesi gerekir,

*Fren balataları greslenmiş olabilir, yapışma etkisi oluşabilir, balatalar değiştirilmelidir,

*Yanlış balata kullanılması,

Fren Pedalında Fazla Boşluk Olması

Fren pedalına basıldığında, frenleme etkisinin fren pedalının çok mesafe alması sonrasında oluşması durumudur. Fazla pedal boşluğunun sebepleri şunlardır;

*Fren sisteminde hava vardır,

*Fren pedalı bağlantı mekanizmasında boşluk-gevşeme vardır,

*Fren pedalı ile fren servosu arasındaki boşluk ayarı bozulmuştur,

*Diskli fren sisteminde, fren diski yalpalı dönüyordur, bu yalpa hareketi kaliper pistonunu fazlaca geri itiyordur,

*Düşük kaliteli uygun olmayan fren hidrolik yağı, veya yetersiz fren hidroliği seviyesi,

*Kampanalı frenlerdeki (genelde arkada) kendiliğinden boşluk ayarlama mekanizmasında arıza olması, veya tekerlek silindiri keçesinde kaçak olması,

(Diskli Fren Sistemi)

Fren Hidrolik Yağı Eksiliyor (Fren Yağı Eksiltme Sorunu)

Fren yağı eksildiğinde, fren sistemi zayıflar, frenler hava yapar, gösterge panelinde “STOP” ve(veya) el freni ikaz lambası yanar.

Aracın fren yağı eksiltmesinin sebepleri şunlardır;

*Kampanalı (arka tekerleklerde) frende, tekerlek fren silindirinin bozulması, yağ sızdırması,

*Tekerlek fren silindirinin gevşemesi, eğik-yamuk takılması, yamuk çalışması ve bunun sonucu pistonu iten çubuğun (pabuç ve silindir arasındaki) eğilmesiyle, piston keçesinin eğik çalışması ve yağ kaçırması. Veya tamamen eskidiği için yağ kaçırması,

*Fren hidrolik borularından, hortumlarından, bağlantı elemanlarından (kelepçe ve rekorlardan) yağ kaçağı olması,

*Diskli frende, kaliper pistonundan yağ kaçağı olması,

*Balataların aşınması sonucu, hidrolik sistem içerisinde daha fazla hidrolik yağ bulunması ve yağ deposundaki seviyenin düşmesi,

gibi sebeplerdir.

Fren Pedalında Titreşim Olmasının Sebepleri

*Fren disklerinin yalpalı dönmesi, konik aşınması gibi durumlarda meydana gelir, disk taşlanmalı veya değiştirilmelidir.

*Fren diskinin çok incelmiş olması,

*Kampanalı frende, kampana yüzeyinin deforme olması,

*Tekerlek yatağının bozulması.

Fren Pedalının Düşmesi

Fren pedalının düşmesi, yani fren pedalını bırakınca aşağıda kalıp tekrar eski pozisyonuna dönmemesi durumunda, fren performansı düşecektir, frenler iyi tutmayacaktır.

 Fren pedalının düşmesinin sebepleri:

*Fren pedalının mekanik bağlantılarında bir sorun olması,

*Kampanalı fren sisteminde balataların çok aşınmış olması (otomatik boşluk ayarı olmayan eski sistemlerde), veya kampana fren tablasındaki mekanik bozukluklar,

*Frenlerin hava yapmış olması (fren hidrolik hattına hava girmiş olması), bu durumda frenler çok az tutacak veya hiç tutmayacaktır, fren pedalı sertleşmeyecektir,

*Fren ana merkez silindirinin aşınmış-arızalanmış olması,

*Fren sisteminde (fren hidrolik yağı rezervuar deposunda) hidrolik yağın çok azalmış veya bitmiş olması,

Tek Bir Tekerleğin Kendiliğinden Fren Yapması (Tutukluk Yapması)

Kampanalı fren sisteminde; tekerlek fren silindiri, fren pabuçlarını ve balatayı iterek kampanaya bastırır, fren pedalı bırakıldığında geri getirme yayları pabucu geri çekerek kampanadan ayırır. Bir tekerleğin freni tutukluk yapıyorsa, pabuç-balata kampanadan ayrılamıyor demektir.

Bir tekerin tutukluk yapma sebepleri;

*Pabuç ayarlarının çok sıkı olması veya paslanmış olması sebebiyle serbest hareket edemiyor olması,

*Pabuçlara bağlı olan geri getirme yaylarının çok zayıflamış olması, kopmuş-kırılmış olması veya yerinden çıkmış olması,

*Fren hidrolik borusunun veya hortumunun ezilmiş olması, yağın geçişini zorlaştırıyor olması,

*Tekerlek yatağının yalpalı olarak dönmesi sonucu balatanın kampanaya sürtmesi,

*Kampananın yuvarlaklığının bozulması sonucu, dönüşlerde balataya sürtmesi.

.

Frene Pedalı Çok Yumuşak (Fren pedalı yumuşaması)

Fren hidrolik sistemine hava girmesi (frenlerin hava yapması) sonucu, fren pedalı aşırı yumuşak hale gelir ve frenler çok az tutar. Bunun sebebi, fren pedalına basınca havanın hidrolik boruların içinde sıkışıyor (esniyor) olmasıdır, oysa hareketin sıkışmadan-esnemeden direkt olarak iletilmesi gerekirdir. Eğer fren sisteminde hava varsa, hava alma işlemi uygulanmalı ve fren hidrolik yağı tamamlanmalıdır, ayrıca sistemin hava yapma sebebi araştırılıp ortadan kaldırılmalıdır.

Frene Çok Sert Basmadan Araç Durmuyor (Fren pedalı için büyük kuvvet gerekiyor)

*Kampanalı fren sisteminde, pabuçların ayarsız olması bu soruna yol açmaktadır.

*Ayrıca fren servosunun (hidrovak) arızalı olması da, fren pedalını çok sertleştirecek, frenleme için büyük ayak kuvveti gerekecektir. Fren servosu vakum hortumu ilk önce kontrol edilmelidir.

*Diskli frenlerde, kaliper pistonunun sıkışıklık yapması,

*Balataların yağlanmış olması,

*Frenlere aşırı yüklenilmesi sonucu, balataların aşırı sıcaklıktan dolayı parlayıp, camlaşması söz konusu olabilir, bu durumda balatalar henüz bitmemiş olmalarına rağmen, frenleme kuvveti oluşturmayacaklardır, çok fazla pedala basmak gerekecektir. Bu durumda balatalar değiştirilmeli veya yüzeyleri aşındırılıp camlaşmış tabaka kazınmalı;

diskliyse fren diskine eğiklik-koniklik-kalınlık kontrolü yapılmalı, gerekirse disk taşlama işlemi veya çok incelmişse disk değiştirme işlemi yapılmalı,

kampanalı frense, kampanada temas yüzeyinde eğilme-bombelenme varsa, kampana taşlamaya gönderilmeli, veya gerekirse değiştirilmelidir.