Hıza Duyarlı Hidrolik Direksiyon Sistemi

Hıza Duyarlı Hidrolik Direksiyon Sistemi Nedir Nasıl Çalışır ?

Direksiyon sisteminde en çok desteğe ihtiyaç duyulan durumlar; araç dururken, manevra yaparken, çok yavaş giderken, araç yüklü olduğundaki durumlardır. Bu anlarda direksiyonu çevirmek çok zorlaşır, sürtünmelerin ve direncin artması sebebiyle direksiyon ağırlaşır. Özellikle park esnasında direksiyonu döndürme miktarı da çok fazla olmaktadır. Direksiyonun ağırlaştığı bu durumlarda, hidrolik direksiyonun takviye gücünün maksimum olması istenir, böylece direksiyon en yumuşak haline geçecek ve zahmetsiz-konforlu bir sürüş meydana gelecektir.

Aracın hareket haline geçmesi tekerleklerin dönüşüyle gerçekleşirken, dönmekte olan tekerleği yönlendirmek için gereken direksiyon kuvveti ihtiyacı da azalır. Hız arttıkça gereken direksiyon eforu azalır, çünkü yönlendirme sırasında lastik yol arasındaki sürtünme ve direnç azalır. Bu durumda direksiyon sisteminde yardımcı bir güçlendiriciye (hidrolik veya elektrikli direksiyon) ihtiyaç da azalır, direksiyon zaten  yumuşamıştır. Üstelik hız arttıkça direksiyonu döndürme miktarı da çok çok azalmaktadır; park sırasında tam tur döndürülen direksiyon, yüksek hızlarda sadece birkaç santim çevrilerek şerit değiştirilmekte, en fazla yarım tur çevrilerek virajlar dönülmektedir. 



Daha fazla bilgi ve ana konu için (Bkz: Direksiyon Sistemi Çeşitleri ve Yapısı)

Aracın yüksek hızlarında direksiyonun yumuşak olması, sürüş emniyetini ve yol tutuşunu olumsuz etkilediğinden, hızlandıkça direksiyonun sertleşmesi istenir. Yüksek hızlardaki sert direksiyon; daha kararlı (stabil) ve daha güvenli bir sürüşe, daha iyi yol tutuşuna imkan verir. Çok hassas, çok yumuşak direksiyon yüksek hızlarda gereksiz manevralara sebep olur ve kaza riskini arttırır. Yüksek hızlarda giderken direksiyona uygulanan istemsiz küçük kuvvetlerin, aracın yönünü değiştirmesi tehlikelidir.

Özetle: düşük hızda güçlü-yumuşak direksiyon; yüksek hızda sert direksiyon sağlanmalıdır.
Bu sebeplerle hidrolik direksiyonun sertleştirilmesi için iki yöntem geliştirilmiştir.

a-Motor devrine duyarlı direksiyon – Devir hissedici tip direksiyon sistemi (motor devri arttıkça direksiyon sertleşir)

b-Hıza duyarlı direksiyon – Hız hissedici tip direksiyon sistemi (Araç hızı arttıkça direksiyon sertleşir)

Motor devrinin artmasıyla direksiyonun sertleşmesi (ilk kullanılan yöntem), sürücü açısından çok faydalı değildir. Motor devri çok artmadan da araçlar yüksek hızlara çıktığından, direksiyonun sertleşmesi yetersiz kalabilmektedir.
Araçlarda en ideal olan hız arttıkça sertleşen direksiyon sistemidir. Bu kısımda hıza duyarlı hidrolik direksiyon sistemi anlatılacaktır.

Hıza Duyarlı Hidrolik Direksiyon ( Hız Arttıkça Sertleşen Hidrolik Direksiyon) 

Araç düşük hızlardayken, direksiyonu döndürmek için daha el kuvveti gerekirken; yüksek hızlarda direksiyon sertleştirilerek direksiyonu döndürmek için sürücü tarafından daha fazla el gücü uygulanması sağlanır. Örneğin 80 – 90 km/h hızlardan sonra direksiyon giderek sertleşmektedir.

Sistemin temel parçaları: ECU, tekerlek hız sensörleri, seleonid valf (elektrovalf)
Araç hızı tekerlek hız sensörlerinden algılanır. Elektronik kontrol ünitesi-ECU (bu esp ecu’su olabilir), araç hızını algılayarak, hafızasında kayıt olan direksiyon sertliğine (destek miktarına) erişilmesi için, direksiyon kutusundaki kumanda valfine bağlı bir selenoid valfi kumanda eder. Selenoid valf, yüksek basınçlı hidrolik yağın akışını hassas olarak ayarlayarak; direksiyon kutusu valf grubundaki mekanizmaya etki etmesini, bunun sonucundaysa direksiyonun sertleşmesini sağlar.

Direksiyonun sertleşmesi için, hidrolik direksiyon kutusundaki “kumanda valfi” kısmında çeşitli mekanizmalar kullanılmaktadır.

*Reaksiyon odalı tip hidrolik direksiyon
*Geri tepme bilyalı tip hidrolik direksiyon

Buna iki örnektir.

Reaksiyon odalı tip hidrolik direksiyonda, direksiyonun sertleştirilmesi:

Kumda valfi içinde bir reaksiyon odası bulunmaktadır, aracın hızı arttıkça selenoid valf daha fazla açılarak, basınçlı hidrolik yağın reaksiyon odasına dolmasını sağlar. Reaksiyon odasının basıncı arttıkça, burulma milinin burulmasını daha zor hale getirir, daha az burulan burulma mili, silindire giden hidrolik yağın akışını azaltır, direksiyonu çevirmek için gereken efor artar, direksiyon sertleşir.

Geri tepme bilyalı tip hidrolik direksiyonda, hıza göre direksiyonun sertleştirilmesi:

Bu sistemde dişli kutusundaki kumanda valfin kanatçıkları arasına geri tepme bilyeleri yerleştirilmiştir, bilyeler kumanda valfi ve döner valf arasında çalışır. Bilyelerin üzerine yüksek basınçlı hidrolik yağ gönderildiğinde, bilyeler kanatçıkların arasına sıkışır ve burulma milinin burulmasını zorlaştırır. Bilyelere uygulanan basınç ne kadar artarsa, burulma milinin burulması o kadar zorlaşır, sanki burulma milinin burulma dayanımını arttırılmış gibi etki yapar, direksiyon sertleşir. Hidrolik valfe gövdesindeki bilyelere gönderilen yağ basıncının miktarı selenoid valf (elektrovalf) ile ayarlanır. Selenoid valf, elektronik kontrol ünitesi tarafından, aracın hızına göre kumanda edilir. 

Daha fazla bilgi ve ana konu için (Bkz: Direksiyon Sistemi Çeşitleri ve Yapısı)